Cơ chế tự giám sát nâng tầm dịch vụ cung ứng lao động

Sự phát triển một cách nhanh chóng nhu cầu dịch vụ việc làm cùng với sự thay đổi của thị trường lao động khiến số lượng các công ty cung ứng lao động gia tăng đáng kể trong hơn hai thập kỷ qua. Tăng trưởng của ngành công nghiệp này cũng đồng nghĩa với sự gia tăng nhu cầu điều tiết các doanh nghiệp nhằm đảm bảo chất lượng dịch vụ, đồng thời bảo vệ người lao động, thường là lao động di cư -- những người sử dụng dịch vụ của họ. Các chính phủ chịu trách nhiệm quản lý các doanh nghiệp cung ứng lao động, nhưng bản thân doanh nghiệp có thể tự mình thực hiện những cơ chế tự điều tiết, giám sát để hoạt động tốt hơn. Ở Việt Nam -- một ví dụ điển hình, năm 2010, Hiệp hội Xuất khẩu Lao động Việt Nam (VAMAS) đã áp dụng Bộ Quy tắc Ứng xử (COC-VN) cho các doanh nghiệp cung ứng lao động đi làm việc ở nước ngoài, với sự giúp đỡ của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO). COC-VN là một cơ chế tự nguyện nhằm cải thiện việc tuân thủ pháp luật trong nước và các tiêu chuẩn quốc tế, tăng cường quản lý doanh nghiệp và bảo vệ lao động di cư tránh bị bóc lột và cưỡng bức lao động. COC-VN bao trùm nhiều khâu, từ quảng cáo, tuyển dụng, đào tạo, hợp đồng cho lao động Việt Nam làm việc ở nước ngoài, giải quyết tranh chấp cho tới giúp người lao động trở về nước. Mặc dù Bộ Quy tắc Ứng xử này không thể thay thế cơ chế thanh tra, giám sát của Chính phủ vốn có chức năng xử phạt doanh nghiệp, COC-VN khuyến khích các công ty tự giác, chủ động xem xét và cải thiện quy trình hoạt động của mình trong lĩnh vực này. Năm 2011, VAMAS đã đưa ra một cơ chế giám sát và đánh giá việc thực hiện COC-VN. Trong năm vừa rồi, 20 doanh nghiệp lớn – chiếm tới 30% số lượng lao động Việt Nam được gửi đi làm việc ở nước ngoài – tự nguyện tham gia chương trình thí điểm xếp hạng các doanh nghiệp thực hiện COC-VN. Trong số đó, 8 doanh nghiệp được xếp loại “xuất sắc” (A1). Năm 2013 sẽ mở rộng diện đánh giá, xếp loại ra 50 doanh nghiệp trong tổng số khoảng 170 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này ở Việt Nam. “Các công cụ tự điều tiết, đánh giá đóng một vai trò quan trọng giúp nâng tầm các doanh nghiệp cung ứng lao động, bởi nó hỗ trợ các quy định của Chính phủ và giúp giám sát các công ty trong lĩnh vực này,” ông Max Tunon, điều phối viên dự án Tam giác tiểu vùng Sông Mê Kông (dự án bảo vệ lao động di cư) của ILO cho biết. “Và nó đặc biệt quan trọng đối với những quốc gia đang gửi ngày một nhiều lao động ra làm việc ở nước ngoài như Việt Nam.” Theo Thứ trưởng thường trực Lao động – Thương binh và Xã hội, Nguyễn Thanh Hòa, COC-VN là cơ sở để doanh nghiệp có thể xây dựng uy tín, nâng cao thương hiệu của mình trong mắt người lao động và đối tác nước ngoài, đồng thời bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của lao động di cư. Với Chủ tịch VAMAS Nguyễn Lương Trào, COC-VN là “công cụ để đánh giá công bằng giữa các doanh nghiệp, hướng tới cạnh tranh lành mạnh bằng chất lượng dịch vụ, nhân rộng các điển hình tốt”. Ông Trần Văn Tư, trưởng Phòng Cơ chế chính sách thuộc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, cho biết việc tuân thủ COC-VN có thể giúp ngăn ngừa các hành vi tiêu cực trong quá trình tuyển dụng, từ đó giảm chi phí đối với người lao động và nâng cao chất lượng dịch vụ của doanh nghiệp. Một mô hình tốt cho khu vực “Việt Nam là một trong số ít các quốc gia đã áp dụng thành công Bộ Quy tắc Ứng xử cho các doanh nghiệp tuyển dụng. Những kinh nghiệm của Việt Nam có thể trở thành một mô hình tốt cho khu vực noi theo,” ông Max Tunon cho biết. Một số nước như Bangladesh, Cambodia, Lào và Myanmar đang xem xét áp dụng các công cụ tự điều tiết, đánh giá tương tự. Lợi ích của mô hình này cũng đồng thời được các doanh nghiệp và bản thân người lao động đánh giá cao. LETCO, một công ty đào tạo và cung ứng nhân lực có trụ sở tại Hà Nội, đã thu hút thêm nhiều khách hàng và các đối tác trong và ngoài nước kể từ khi công ty được xếp hạng 2 trong số các doanh nghiệp tuyển dụng. Ông Bùi Kim Sơn, giám đốc công ty chia sẻ: “Việc đàm phán với các đối tác nước ngoài cũng thuận lợi hơn khi họ biết rằng chúng tôi tuân thủ đầy đủ COC-VN.” Trong khi đó, chị Phùng Thị Trâm đã tham khảo bảng xếp hạng hồi tháng 7 khi tìm một doanh nghiệp tuyển dụng để đưa em trai chị đi làm việc ở Nhật. Chị rất vui mừng vì giờ đây đã có một nguồn đáng tin cậy để tham khảo. “Việc biết được doanh nghiệp nào tốt rất quan trọng, nếu không chúng tôi sẽ phải chịu rủi ro và có thể mất tiền oan,” chị nói. Ông Tunon chia sẻ: “Trong tương lai, cần thiết phải tăng số lượng các doanh nghiệp xếp hạng và đưa một bên độc lập tham gia đánh giá các công ty một cách khách quan.” Theo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Việt Nam gửi khoảng 80.000 lao động đi làm việc ở nước ngoài mỗi năm. Hiện có khoảng 500.000 lao động Việt Nam đang làm việc có hợp đồng ở hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Dự kiến, họ sẽ gửi về quê hương từ 1,8 đến 2 tỷ USD trong năm 2013.