Diện tích: 2.150.000 km2. Đất đai nằm trong tình trạng sa mạc hoá, nhưng có nhiều tài nguyên thiên nhiên như dầu mỏ, khí tự nhiên, quặng sắt, vàng, đồng.

Dân số: 25,6 triệu người (số liệu năm 2005 - trong đó 5.576.000 là người nước ngoài) bao gồm 90% là người Ảrập và 10% là người lai Phi-Á. Tỷ lệ tăng dân số khoảng 3,39%/năm. Mật độ dân số: 10người/km2.

Thủ đô: Riát (Riyadh).

Ngoài ra còn có các thành phố lớn như: Jiddah, Mecca, Medina…

Đơn vị tiền tệ: là đồng Riyal Ả Rập Xê út (SR). 1 Riyal = 100 halalah. Đồng Riyal phát hành dạng tiền xu với mệnh giá là 5, 10, 25, 50 và 100 halalah. Tiền giấy có các mệnh giá là 1, 5, 10, 100, 500 riyal.

Tỷ giá hối đoái: 1USD  ≈ 3,75 riyal Xê út.

Ngôn ngữ chính: Tiếng Ả Rập. Việc giao tiếp với các bộ phận Chính phủ đều phải sử dụng tiếng Ả Rập. Tuy nhiên, tiếng Anh cũng được sử dụng rộng rãi.

Khí hậu: Ả rập Xê út thuộc vùng khí hậu sa mạc, khô. Lượng mưa trung bình hàng năm xấp xỉ 100mm, ở vùng núi 400mm. Nhiệt độ cao nhất vào mùa hè ở miền Trung là 50⁰C, thấp nhất là 30⁰C; mùa đông khoảng 19⁰C, vào ban đêm có thể xuống dưới 0⁰C. Phía Đông và phía Tây: Nhiệt độ cao nhất là 40 độ C, thấp nhất là 32⁰C; Mùa đông nhiệt độ vào khoảng 17⁰C – 30⁰C.

Lịch sử

Từ thế kỷ thứ VII, Môhamét đã thống nhất bán đảo Ả rập và những người kế tục ông đã chinh phục các vùng đất từ Đại Tây Dương đến Ấn Độ. Sau nhiều năm đấu tranh giành thống nhất các tiểu Vương quốc trên bán đảo Ả rập, năm 1927 Vương quốc Ả rập Xê út tuyên bố độc lập.

Quốc khánh: 23 - 9 - 1932. Ả rập Xê út lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam ngày 21/10/1999.

Tổ chức nhà nước: Vương quốc Ả rập Xê út theo chính thể quân chủ. Lãnh thổ được chia thành các khu vực hành chính gồm 13 tỉnh là: Al Bahah, Al Hudud ash Shamaliyah, Al Jawf, Al Madinah, Al Qasim, Ar Riyad, Ash Sharqiyah, Asir, Hail, Jizan, Makkah, Najran, Tabuk.

Hiến pháp: Theo luật Sharia của Đạo Hồi.

Cơ quan hành pháp: Đứng đầu nhà nước và Chính phủ là Quốc vương. Hiến pháp qui định ngôi Quốc vương được cha truyền con nối.

Cơ quan lập pháp: Hội đồng tư vấn bao gồm 90 thành viên. Chủ tịch Hội đồng do Quốc vương bổ nhiệm theo nhiệm kỳ 4 năm.

Tổng quan về kinh tế: Nền kinh tế Ả rập Xê út dựa trên cơ sở chính là dầu mỏ, được Chính phủ kiểm soát chặt chẽ. Ả rập Xê út có trữ lượng dầu mỏ lớn nhất thế giới (chiếm 26% tổng trữ lượng của thế giới), là nước xuất khẩu dầu mỏ lớn nhất và giữ vai trò chủ chốt trong các nước thuộc tổ chức xuất khẩu dầu mỏ (OPEC). Dầu mỏ  giữ vị trí chủ đạo trong nền kinh tế, ngoài ra các ngành xây dựng, sản xuất chế tạo và dịch vụ cũng rất phát triển thu hút nhiều lao động. Tuy nhiên, nguồn lao động trong nước rất thiếu nên tại Ả rập Xê út luôn có khoảng 4 triệu công nhân nước ngoài làm việc trong các lĩnh vực này.

Sản phẩm công nghiệp chủ yếu là các sản phẩm dầu mỏ, ngoài ra còn có xi măng, thép cán, vật liệu xây dựng, phân bón, nhựa tổng hợp…

Sản phẩm nông nghiệp: gồm lúa mì, lúa mạch, khoai tây, dưa, chà là, cam quýt; cừu, gà, trứng, sữa.

Xuất khẩu của Ả rập Xê út đạt 59,7 tỉ USD/năm. Các mặt hàng xuất khẩu gồm dầu mỏ và sản phẩm hoá dầu. Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc, Xingapo, Ấn Độ là những bạn hàng lớn của nước này. Các mặt hàng nhập khẩu chiếm 26,2 tỷ USD/năm, bao gồm máy móc, thiết bị, thực phẩm, hoá chất, phương tiện giao thông, hàng dệt may được nhập từ Mỹ, Anh, Nhật Bản, Đức, Italia.

Ả rập Xê út có cơ sở hạ tầng thông tin và truyền thông rất phát triển với máy móc, trang thiết bị hiện đại. Cả nước có khoảng 1,5 triệu máy điện thoại.

Về cơ sở hạ tầng, năng lượng và giao thông: Hàng năm Ả rập Xê út sản xuất khoảng 95 tỷ Kwh điện năng (nhiệt điện).

Cơ sở hạ tầng về giao thông khá phát triển gồm 1.390km đường sắt, trong đó có 448km đường đôi. Đường bộ có khoảng 162.000 km (ước tính 1996) gồm 69.174km đường có lát mặt và 92.826km đường không lát mặt. Hệ thống đường ống dẫn dầu thô dài khoảng 4.600km, được sử dụng để chuyển tải các sản phẩm dầu mỏ, khí tự nhiên.

Vận tải đường thuỷ được thông qua hệ thống cảng biển như: Ad Dammam, Al Jubayl, Duba, Jiddah, Jizan, Rabigh, Ra’s al Khafji, Mishab, Ras Tanura, Yanbu’ al Bahr, Madinat Yanbu’ al Sinaiyah. Với tổng số 73 tàu lớn giao thương với nhiều nước trên thế giới.

Ngoài hệ thống đường sắt, đường bộ, đường thuỷ, Ả rập Xê út còn có 205 sân bay phục vụ vận chuyển hành khách và hàng hoá trong nội địa và quốc tế.

Văn hoá - xã hội:

Số người dân biết đọc biết viết chiếm 62,8% tổng dân số (nam là 71%, nữ 50,2% - ước tính 1995).

Chương trình giáo dục trước tuổi học đường kéo dài 2 năm dành cho trẻ em từ 4 đến 6 tuổi, sau đó là giáo dục tiểu học 6 năm, tiếp đến là 3 năm học chuyển tiếp và 3 năm trung học. Toàn bộ hệ thống giáo dục kể cả đại học tại Ả rập Xê út đều được Nhà nước tài trợ. Những năm gần đây, tỷ lệ người lớn biết chữ đã tăng lên đáng kể.

Về sức khoẻ và phúc lợi xã hội: hệ thống y tế được cải thiện nhanh chóng. Mọi công dân Ả rập Xê út và cả những người hàng năm hành hương tới thành địa Mecca đều được chữa bệnh miễn phí. Tại các thành phố lớn, đều có bệnh viện tương đối hiện đại, các vùng nông thôn đều có phòng khám đa khoa.

Ả rập Xê út có nhiều danh lam thắng cảnh gồm các nhà thờ Đạo Hồi, Thánh địa Mecca, Mêđina, các khu liên hợp công nghiệp dầu mỏ.

Tôn giáo: Đạo Hồi là Quốc đạo của Ả rập Xê út. Người theo đạo Hồi không ăn thịt lợn, không dùng rượu, bia. Công dân nước sở tại cũng như du khách và người lao động đến nước này đều phải tuân theo những luật lệ và tập quán của đạo Hồi.

Các ngày lễ gồm:

Eid Al-Fitr: 28/01; Eid Al-Adha: 04/04. Những ngày lễ này được thay đổi theo từng năm. Ả Rập Xê út theo lịch âm, lịch này ngắn hơn lịch dương khoảng 11 ngày.

Thời gian cầu nguyện như sau:

-         Fajr: từ 3h sáng đến 5h sáng; Dhur: vào buổi trưa; Asr: từ 2h 45 đến 3h 30; Magreb: vào lúc mặt trời lặn; Isha: từ 7h 30 đến 9h tối.

Lễ hội thánh Ramadan: Lễ hội này diễn ra vào tháng thứ 9 theo lịch Hijra, trong tháng thánh Ramadan, những tín đồ Hồi giáo ở Ả Rập Xê út sẽ nhịn ăn từ lúc bình minh đến khi hoàng hôn. Những người không theo đạo Hồi phải tuân thủ theo luật pháp địa phương và không được phép ăn uống hoặc hút thuốc ở nơi công cộng hoặc ở công sở trong suốt thời gian ăn chay.

Trong thời gian diễn ra lễ hội thánh Ramadan, các công sở và nhà máy sẽ được giảm giờ làm việc. Các cơ sở ăn uống, kinh doanh đóng cửa cả ngày. Mọi hoạt động chỉ bắt đầu sau giờ làm lễ kết thúc.

Phong tục của Ả Rập Xê út quy định trang phục bắt buộc đối với nam và nữ tại những nơi công cộng, đặc biệt trong khi mua sắm và ăn tối tại các nhà hàng. Đối với phụ nữ, phong tục bắt buộc là đầu, tay, chân phải được che kín. Không được phép mặc quần áo ngắn. Trang phục thích hợp với phụ nữ nói chung là kín đáo. Đàn ông mặc quần dài, không được phép đeo dây chuyền ở nơi công cộng.

II. THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG VÀ NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý

Thị trường lao động:

Ả Rập Xê út là thị trường lao động có khả năng tiếp nhận lao động nước ngoài với số lượng lớn. Thị trường này không quy định hạn ngạch tiếp nhận lao động nước ngoài như các quốc gia khác. Ước tính hiện có khoảng 4 triệu người nước ngoài đang làm việc tại các xí nghiệp, công trường của quốc gia này. Từ lâu nay, Inđônêsia và Philipin là những nước đưa nhiều lao động sang Ả Rập Xê út. Nhu cầu tiếp nhận lao động nước ngoài của quốc gia này rất lớn đặc biệt là trong các lĩnh vực xây dựng và cơ khí chế tạo, chế biến dầu, khí.

Về mức lương: Người làm công việc giản đơn được trả lương từ 200-300 USD/tháng. Lao động có tay nghề vững được trả từ 500-600 USD. Chi phí sinh hoạt vào khoảng 100 USD/tháng. Điều kiện làm việc của người lao động nhìn chung là tốt. Pháp luật Ả Rập Xê út quan tâm việc bảo vệ quyền lợi của lao động nước ngoài.

Trong những năm qua, quan hệ kinh tế giữa Việt Nam và Ả Rập Xê út không ngừng phát triển. Cùng với quan hệ kinh tế, quan hệ lao động đã bước đầu được mở ra và đang có triển vọng phát triển tốt. Thời gian qua, Bộ Lao động – TB&XH nước ta đã cử đoàn công tác tới Trung Đông khảo sát thị trường lao động khu vực này gồm cả Ả Rập Xê út. Trong số gần 6.000 lao động Việt Nam đang làm việc tại Trung Đông, tại  Ả Rập Xê út mới có 300 người. Đầu tháng 9 vừa qua, Chính phủ ta đã cho phép mở rộng XKLĐ sang khu vực Trung Đông nói chung và Ả Rập Xê út nói riêng. Bộ Lao động – TB&XH cũng đã chính thức làm việc với Hiệp hội các doanh nghiệp sử dụng lao động của Ả Rập Xê út (Sarnacom) chuẩn bị cho những đợt tuyển dụng, đào tạo, cung ứng với số lượng lớn lao động sang thị trường này.

Những điều cần lưu ý

a. Qui định về Visa: Tất cả những người nước ngoài đến Ả Rập Xê út đều phải xin visa để nhập cảnh. Có 3 loại visa được Chính phủ Ả Rập Xê út cấp là: visa du lịch, visa làm việc và visa xuất cảnh/visa nhập cảnh trở lại.

Visa du lịch: được cấp để phục vụ mục đích kinh doanh và có thời hạn tối đa là 3 tháng

     Visa làm việc:

1.       Để có thể làm việc ở Ả Rập Xê út người lao động phải có visa làm việc (giấy phép cư trú). Visa này được gọi là “Iquma” chỉ được cấp khi nhập cảnh vào Vương quốc Ả Rập để làm việc.

2.      Visa Iquma có thời hạn 02 năm Hijra (lịch của Ả Rập Xê út)  và có thể cấp mới khi được Chính phủ Ả Rập Xê út cho phép.

3.      Visa Iquma sử dụng làm giấy tờ đi lại trong thời gian người lao động sống tại Ả Rập.

Visa xuất cảnh và tái nhập cảnh qui định như sau:

1.      Sau khi người lao động nước ngoài có visa Iquma, họ phải có visa xuất cảnh và tái nhập cảnh mỗi lần họ rời khỏi Ả Rập Xê út .

2.      Mỗi thành viên trong gia đình người lao động nước ngoài sống tại Vương quốc này cần phải có visa xuất cảnh và visa tái nhập cảnh.

3.      Visa xuất cảnh và tái nhập cảnh, sau khi được đóng dấu vào hộ chiếu có thời hạn 02 tháng Hijra. Qúa thời hạn này khi nhập cảnh sẽ bị phạt  1.000SR đến  3.000SR.

4.      Thời hạn đối với tất cả các loại visa cần được kiểm tra cẩn thận trước khi rời khỏi Vương quốc để tránh những rắc rối sau này.

5.      Nếu hộ chiếu không còn hạn trong 06 tháng sẽ không được cấp visa.

6.      Luật pháp Ả Rập Xê út quy định hội chiếu của người lao động nước ngoài do chủ sử dụng giữ trong thời gian cư trú và làm việc.

7.      Trước khi rời khỏi Ả Rập Xê út , chủ sử dụng sẽ giữ lại visa Iquma. Iquma không được mang ra khỏi Ả Rập Xê út .

8.      Ngày lưu trong visa nên được chuyển đổi từ lịch Hijra sang lịch Gregorian (lịch Hoàng đạo) để tiện tra cứu.

b. Qui định những thứ không được mang theo: Lao động đến Ảrập Xê-út không được mang theo những thứ sau:

1.      Các loại đồ uống có cồn và bất cứ sản phẩm nào có chứa cồn.

2.      Tất cả các loại ấn phẩm đồi truỵ ở bất cứ dạng nào (tạp chí, sách hoặc video, cassettte).

3.      Nếu mang theo thuốc tân dược có chứa chất Nicotin và chất gây nghiện cần có đơn của bác sĩ cho phép sử dụng các loại thuốc này.

4.      Các loại vũ khí, đạn dược và pháo hoa, pháo nổ.

5.      Bất cứ các loại biểu tượng tôn giáo nào không thuộc đạo Hồi.

6.      Các loại sản phẩm thịt lợn.

7.      Các loại sách hoặc ấn phẩm khác bằng ngôn ngữ Israel hoặc ngôn ngữ Do thái.

8.      Các loại sách hoặc ấn phẩm liên quan đến các hệ tư tưởng khác với hệ tư tưởng chính thống của đạo Hồi.

9.      Các tranh khoả thân (bao gồm cả ảnh mầu trong sách nghệ thuật).

10.  Điện thoại không dây với thiết bị có dải tần dài.

11.  Radio có dải băng tần của cảnh sát.

c. Qui định trong công việc:

Người lao động không được phép làm việc cho chủ khác ngoài công việc đã được chủ sử dụng phân công. Vi phạm quy định này sẽ bị phạt tiền hoặc trục xuất về nước.

Giờ làm việc: được thực hiện theo qui định quốc tế: 8 giờ/ngày, 48 giờ/1tuần.

Ngày làm việc: bắt đầu từ thứ bảy đến thứ 4. Ngày nghỉ: thứ 5 và thứ 6. Theo qui định của đạo Hồi thứ 6 là ngày lễ của Đạo Hồi. Trong tháng Ramadan: 1 ngày làm việc không quá 6 tiếng và 36 tiếng /1 tuần không kể thời gian để hành lễ, nghỉ giải lao và ăn.

Một số loại hình công việc người lao động thường phải làm 9 giờ/ngày như công việc tại khách sạn, quán bar, nhà hàng. Giờ làm việc cũng có thể giảm xuống cho những công việc trong môi trường độc hại hoặc nguy hiểm.

Làm việc vào ngày nghỉ, ngày lễ sẽ được hưởng 150% lương. Thời gian làm thêm: không quá 4 tiếng/ngày.

Người lao động nước ngoài không phải đóng thuế thu nhập cá nhân.

Lao động nước ngoài không được phép rời khỏi Ảrập Xê-út nếu như không có sự đồng ý của chủ sử dụng.

Lao động nước ngoài sau khi kết thúc hợp đồng lao động chỉ được phép quay lại Ả rập Xê út sau 6 tháng kể từ ngày rời khỏi nước này. Nếu chấm dứt hợp đồng lao động trước hạn thì sau 3 năm mới được phép quay trở lại Ả rập Xê út.

Luật Lao động Ả rập Xê út không điều chỉnh loại hình lao động giúp việc gia đình.

Thông tin về quyền lợi của lao động một số nước hiện đang làm việc tại Ả rập Xê út cho thấy:

Người lao động được chủ sử dụng chịu chi phí đi lại từ nơi ở đến nơi làm việc và ngược lại; được cung cấp 3 bữa ăn miễn phí; được cung cấp chỗ ở.

Người lao động nước ngoài nên ký hợp đồng lao động cho chủ là người Ả rập Xê út hoặc chủ có đủ tư cách pháp nhân theo Quy định về đầu tư nước ngoài.

Chủ sử dụng sẽ giữ hộ chiếu trong thời gian người lao động cư trú và làm việc. Lao động chỉ được giữ giấy phép cư trú để đi lại.

d. Về tiền lương: Thông tin từ một số nước cung ứng lao động sang Ả rập Xê út  cũng cho biết về mức lương của một số nhóm nghề như sau (tính theo USD):

-         Lao động chuyên gia và kỹ thuật: Kế toán ngân hàng/ Các tổ chức tài chính, Kỹ sư, Kiến trúc sư, Hộ lý, Y tá, Bác sỹ, Chuyên gia y tế, Bác sỹ nha khoa, Dược sỹ: từ  280 USD– 1200 USD.

-         Công việc Hành chính; Bán hàng: Thư ký, Trông giữ cửa hàng:  từ 186 USD – 775 USD.

-         Ngành Dịch vụ (Quản gia, Người quét dọn, Đầu bếp, Thợ cắt tóc/Thợ cạo,thợ giặt là, Bồi bàn, Thợ chăm sóc sắc đẹp và Bảo trì các toà nhà (bệnh viện, khách sạn…): từ 160  USD – 575 USD.

-         Sản xuất, vận hành máy móc và công nhân xây dựng: Lái xe, Vận hành các thiết bị máy móc loại nặng, Thợ cơ khí, thợ điện, thợ hàn, thợ nề, thợ xây, thợ may, thêu: 186 USD –  430 USD.

-         Giúp việc gia đình: 200USD.

Những lưu ý đối với doanh nghiệp:

Thị trường lao động Ả rập Xê út đã được Chính phủ cho phép triển khai, mở rộng, vì vậy trong thời gian tới sẽ có nhiều doanh nghiệp tập trung khai thác. Để việc cung ứng lao động sang thị trường mới mẻ này diễn ra một cách suôn sẻ, các doanh nghiệp cần lưu ý một số vấn đề sau đây:

-         Nên tổ chức khảo sát thực tế thị trường này để tìm được những đối tác lớn, là những nhà thầu lao động trực tiếp cho giới chủ tiếp nhận nhiều lao động. Chọn những ngành nghề và công việc cụ thể phù hợp với sức khoẻ, trình độ tay nghề tương ứng với chất lượng nguồn lao động trong nước với mức lương có thể chấp nhận được so với các thị trường khác để ký kết hợp đồng. Không nên ham ký những hợp đồng lớn, thiếu điều kiện khả thi, không phù hợp với năng lực của đơn vị để tránh bị phạt khi doanh nghiệp không cung ứng kịp số lượng lao động đã thoả thuận với đối tác.

Giải pháp tốt nhất cho thị trường này là doanh nghiệp vừa làm vừa rút kinh nghiệm để tránh những trục trặc có thể xảy ra.

-         Nội dung hợp đồng: Cần bám sát qui định pháp luật nước sở tại, đặc biệt là khâu làm các thủ tục cho người lao động và visa nhập cảnh. Lưu ý rằng, nước ta và Ả rập Xê út, tuy đã thiết lập quan hệ ngoại giao nhưng trên lãnh thổ 2 nước chưa có đại sứ quán của mỗi bên nên việc làm visa cho người lao động phải thông qua Đại sứ quán của bạn ở một nước khác.

-         Mỗi doanh nghiệp cần học hỏi kinh nghiệm đàm phán hợp đồng, giải quyết các thủ tục từ những đơn vị đã từng cung ứng lao động sang thị trường này.

-         Về nguồn lao động và công tác đào tạo:

+ Thuận lợi cho các doanh nghiệp hiện nay là thời gian qua do một số thị trường khác ít nhận lao động nam nên nguồn lao động nam thuộc các lĩnh vực xây dựng và công xưởng khá dồi dào, mặt khác mức lương tại Ả rập Xê út dễ được người lao động chấp nhận. Tuy nhiên, việc tuyển chọn lao động sang thị trường này lại đòi hỏi cao hơn về mặt thể lực, trình độ tay nghề, đặc biệt là về ý thức tổ chức kỷ luật. Đây là điều doanh nghiệp cần lưu ý.

+ Khâu đào tạo, giáo dục định hướng: ngoài việc chuẩn bị tốt tiếng Anh cho người lao động, cần hình thành và rèn luyện cho người lao động thói quen tuân thủ giờ giấc, chấp hành kỷ luật… Kiên quyết không tuyển chọn và loại trừ ngay những lao động vô kỷ luật, uống rượu hay trêu trọc phụ nữ, sinh hoạt thiếu nghiêm túc trong thời gian tham gia khoá đào tạo. Giáo dục người lao động ý thức thực hiện pháp luật, tôn trọng và chấp hành đúng những phong tục tập quán của đạo Hồi trong ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. Doanh nghiệp nên yêu cầu đối tác môi giới cùng phối hợp trong khâu đào tạo lao động dưới hình thức cung cấp băng hoặc đĩa hình giới thiệu đất nước, con người Ả Rập Xê út, hình ảnh lao động làm việc tại nhà máy, công trường… giúp người lao động hình dung được cuộc sống và công việc sẽ làm ở nước bạn.

-         Về quản lý lao động: Trong các nhà máy, công trường lớn tại Ả rập Xê út có nhiều lao động nước ngoài quốc tịch khác nhau làm việc và có cả sự xen ghép lao động của các Công ty Việt Nam trong cùng một nhà máy. Để quản lý được đội ngũ lao động trong điều kiện trên, các doanh nghiệp Việt Nam nên phối hợp cử đại diện quản lý lao động cho từng khu vực, từng nhóm xí nghiệp, công trường nhằm hỗ trợ lẫn nhau trong khâu quản lý, tiết kiệm chi phí trong việc cử cán bộ doanh nghiệp quản lý lao động tại chỗ, tạo sự đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau trong nội bộ lao động Việt Nam ở nước ngoài.

Triển vọng và tiềm năng của thị trường lao động Ả rập Xê út là rất lớn, phía bạn có thể tiếp nhận hàng chục vạn lao động Việt Nam thuộc nhiều ngành nghề khác nhau. Hiệp hội Xuất khẩu lao động Việt Nam mong các doanh nghiệp hội viên đồng tâm hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau trong khâu tiếp cận thị trường, tìm kiếm đối tác, cùng phối hợp trong công tác tạo nguồn, đào tạo, cung ứng và quản lý lao động sang thị trường này với bước đi và hiệu quả thật vững chắc ngay từ những hợp đồng đầu tiên.

VAMAS